Chương 1: Kế sách

2023-02-19 13:52:07

Chiến tranh là việc lớn của quốc gia. Quyết định sinh tử của đất nước, tồn vong của dân tộc, không thể không khảo sát cẩn thận

Tôn Tử viết: Chiến tranh là việc lớn của quốc gia. Quyết định sinh tử của đất nước, tồn vong của dân tộc, không thể không khảo sát cẩn thận. 

Sách xưa chỉ ra 5 việc ảnh hưởng tới kế sách cần phải khảo sát: đầu tiên là Đạo, thứ hai là Thiên thời, thứ 3 là Địa lợi, thứ tư là Tướng soái, thứ năm là Pháp chế.

Đạo ý chỉ trên dưới cả nước đồng lòng, sống cùng sống, chết cùng chết, không sợ nguy nan. 

Thiên thời chỉ việc có thể tận dụng thời tiết, khí hậu, nóng lạnh, sáng tối. 

Địa lợi chỉ việc xem xét địa hình tác chiến cao thấp, xa gần, hiểm trở, rộng hẹp có lợi hay bất lợi.

Tướng soái cần có mưu trí, uy  tín, nhân nghĩa, dũng cảm, nghiêm minh.

Pháp lệnh phải rõ ràng, minh bạch, có trên dưới, hợp đạo lý, được tuân thủ, được áp dụng rộng rãi.

Với 5 việc trên, người làm tướng soái không thể không biết, nếu như hiểu rõ thì tất thắng, nếu như mơ hồ thì không thể thắng. Những việc ảnh hưởng tới kế sách mà người xưa chỉ ra, tới nay vẫn không hề sai. Những người lãnh đạo đất nước có hợp đạo lý không? Tướng lĩnh cầm quân có năng lực không? Có giành được thiên thời, địa lợi không? Pháp lệnh có được thi hành đầy đủ không? Quân đội có hùng mạnh không? Quân sĩ có chăm chỉ tập luyện không? Thưởng phạt có nghiêm minh không? Tất cả những điều đó đều ảnh hưởng tới việc thành bại.

Tướng lĩnh chấp hành mệnh lệnh, sử dụng tất thắng, hãy giữ lại. Tướng lĩnh không chấp hành mệnh lệnh, sử dụng sẽ gặp thất bại, nên đuổi đi.

Kế sách có lợi thì nên nghe theo, thực hiện triệt để sẽ giành được thế, đôi khi ngoài sức tưởng tượng. Thế là tận dụng những điểm có lợi cho mình mà ra quyết định.

Việc dùng binh phải gian trá, cho nên đánh được thì vờ như không đánh được, muốn đánh lại vờ như không muốn đánh, muốn đánh chỗ gần nhưng vờ như muốn đánh chỗ xa. Thấy gần gũi thân thiết thì làm cho xa cách, thấy xác cách thì làm cho gần gũi. Địch hám lợi thì dùng lợi để dụ dỗ,  địch hỗn loạn thì thừa cơ tấn công, địch sung túc thì phòng bị, địch mạnh thì nên tránh, địch nóng nảy thì khiêu khích, địch khinh thường ta thì càng làm cho chúng kiêu ngạo, địch nhàn hạ thì làm cho mệt mỏi, địch đoàn kết thì tìm cách li gián. Công kích khi địch không đề phòng, đánh vào nới địch không dự tính được. Tất cả những điều đó đều là những biện pháp thắng địch, không thể quy định trước được.

Phàm, trước khi tác chiến, quyết sách có thể dự tính được khả năng thắng, là do có nhiều điều kiện có lợi; trước khi tác chiến, quyết sách dự tính không thể thắng, do nhiều điều kiện bất lợi. Nhiều điều kiện có lợi thì có thể dự tính thắng, nhiều điều kiện bất lợi thì dự tính không thể thắng, mọi tình huống đều có thể dự tính trước. Ta căn cứ vào những điều quan sát được thì có thể dự kiến được thắng bại.